සුලභ අත්දැකීම් ඇසුරෙන් පුලුල් ජීවනාර්ථයක්‌ මතු කරන හෙට නැවත එයි
ගාමිණී වේරගම
කර්තෘ ( බුද්ධදාස ගලප්පත්ති
සරසවි ප්‍රකාශකයෝ - නුගේගොඩ
"හෙට නැවත එයි" බුද්ධදාස ගලප්පත්තිගේ සිව්වන කෙටිකතා සංග්‍රහයයි. මේ නිසා බුද්ධි කෙටිකතාවට ආධුනිකයකු ලෙස සැලකිය නොහැකියි. ඔහුගේ මෑතකාලීන කෙටි කතා විමසුමේ දී ඉස්‌මතු වන ප්‍රධාන ලක්ෂණ කිහිපයක්‌ තිබේ. ඔහුගේ තේමා බොහෝවිට සුලභ ස්‌වභාවයක්‌ හිමි කර ගනී. මේ සුලභ බව ඇසුරින් මනුෂ්‍ය ස්‌වභාවය පමණක්‌ නොව සමාජමය අනුභූතීන් ද මතු කොට ගැන්මට රචකයා නිරන්තරයෙන් ප්‍රයත්න දරයි. මේ ප්‍රයත්න විටෙක සාර්ථක වෙතත් විටෙක ගැඹුරු ජීවන අත්දැකීමක සීමාවේ නවතියි. එයට හේතුකාරක වන සාධක කිහිපයකි. සමහර අවස්‌ථාවල රචකයාගේ අත්දැකීම් දැයි සිතෙන පමණට පුද්ගල ස්‌වභාවය ඉස්‌මතු වේ. කෙටිකතා නිර්මාණයේදී මේ දුර්වලතාවක්‌ නොවෙයි. එහෙත් මේ පුද්ගල ස්‌වභාවය යටපත් කරමින් පොදු අනුභූතියක හැඩතලවලට පිවිසීම රචකයාගේ කාර්යය වෙයි. දෙවනුව රචකයා බොහෝ විට තම තේමාවන් විකාශනයේ දී චරිත කිහිපයකටම ප්‍රමුඛතාව දෙයි. රචකයාට මේ සෑම චරිතයක්‌ම එක්‌ ලෙසින් වැදගත් වේ. සෑම චරිතයක්‌ම එක්‌ ලෙසින් විකාශනයට අවධානය යොමු කිරීම නිසා කේන්ද්‍රීය අත්දැකීමට විසුරුණු ස්‌වභාවයක්‌ අත්වෙයි. සමහර විටෙක කේන්ද්‍රීය චරිතය යටපත්ව වෙනත් චරිතයක්‌ මූලික වීමෙන් කෙටිකතාව අවසන් වන අවස්‌ථා ද දැකිය හැකිය. එමෙන්ම අත්දැකීම යටපත්ව රචකයා ඉස්‌මතු වන අවස්‌ථා ද දැකිය හැකිවෙයි. එබඳු අවස්‌ථාවල එක්‌වන අනුචිත වර්ණනා නිසා කතාවේ හරය යටපත් වේ.
මේ ලක්ෂණ සමහර විටෙක රචකයකුගේ නිර්මාණාවේශය සීමා කරන්නට හේතුවන්නකි. එහෙත් බුද්ධිගේ කෙටි කතා විමසුමේ දී මේ ලක්ෂණ කිසියම් මට්‌ටමකට පාලනය කරන්නට හේතුකාරක වන හැඩතලද පවත්නා බව පෙනී යයි. එහි දී මූලික වන්නේ සුලභ අත්දැකීමක්‌ ඇසුරින් වුව කිසියම් පුළුල් ජීවනාර්ථයක්‌ මතුකොට ගැනීමට දැරෙන ප්‍රයත්නයයි. මනුෂ්‍ය ස්‌වභාවය ද විටෙක සමාජමය ගුණයද එවන් අවස්‌ථාවල කෙටි කතාවේ මූලික ගුණය බවට පත්වෙයි. දෙවනුව රචකයා විසින් උපයුක්‌ත බස්‌වහරයි. ඔහුගේ බස නිරවුල් ය. රසවත් ය. අර්ථ පූර්ණ ය. එහෙයින් කේන්ද්‍රීය අත්දැකීමට අපූරු කතා රසයක්‌ හිමිවෙයි. එපමණක්‌ නොවේ. ඔහු සියුම් යටිපෙළක්‌ පවත්වා ගන්නේද මේ බස්‌වහර ඇසුරේය. සමහර විටෙක අත්දැකීමේ නොමැති යටි අරුත් ද මේ බස්‌වහරෙන් නිරායාසයෙන් මතු වේ. බුද්ධි මා දකින අයුරින් අති සාර්ථක කවියේදීය. ඔහු සියල්ලටම ප්‍රථමයෙන් කවියකු ලෙස දැක්‌විම අයුක්‌තිසහගත නොවෙතැයි සිතමි. කවියා ඉතා සංයමයෙන් බස හසුරුවන්නෙකි. එක්‌ වදනකින් අරුත් සියයක්‌ මතුකොට ගැන්මට ඔහු සමත් ය. එක්‌ අනුචිත වදනක්‌ සාර්ථක කවියක තිබිය නොහැකියි. බුද්ධි කවියෙන් කෙටිකතාවට මේ බස ගෙන එන්නට විශාල උත්සාහයක යෙදෙන බව පෙනේ. ඔහුගේ සමහර කෙටිකතා අනුචිත වර්ණනාවලින් චරිත විස්‌තර කිරීම්වලින් යුක්‌තය. එවැනි අවස්‌ථාවල බස අත්දැකීමේ බිඳ වැටීමට හේතුවක්‌ වේ. එහෙත් ඔහුගේ සාර්ථක කෙටි කතාවල ප්‍රධාන ගුණය වන්නේ ද අවස්‌ථාවෝචිතව නිර්මාණාත්මකව හසුරුවන බස්‌ වහරයි. එබඳු අවස්‌ථාවල කෙටි කතාව අප තුළ සියුම් භාවමය කම්පනයක්‌ ඇති කරන්නට ජීවිතාවබෝධයක්‌ ජනිත කරන්නට හේතු වේ.
''හෙට නැවත එයි'' කෙටිකතා සංග්‍රහයේ නිර්මාණ විමසුමට මා එළඹෙන්නේ බුද්ධිගේ කෙටි කතාවල පොදුවේ ගැබ්වන සාධනීය ලක්ෂණ ද නිෂේධනීය ලක්ෂණ ද සන්දර්භය ලෙස ගනිමිනි.
'දවසක්‌ නිමාවෙයි' අත්දැකීමේ අපූර්ව බවක්‌ නැත. එහෙත් උපයුක්‌ත බස්‌ වහර නිසා එය ආසාවෙන් කියවිය හැකි නිර්මාණයක්‌ බවට පත්වේ. (බුද්ධිගේ සියලු කෙටිකතා මේ ගුණයෙන් නම් අනූන බව කිව යුතුය) තම රෝගී බව නිසා දියණියගේ ආසාව ඉටුකළ නොහැකිව තැවෙන පියකු මෙහිදී අපට හමුවේ. අසනීප බව නිසා සේවයට නොයාමෙන් ඔහුගේ ගැනුම්කරුවන් ද අහිමි වී ගොසිනි. එහෙත් කුඩා දැරියක නිසා ඔහුගේ අභිමතාර්ථය ඉටු කර ගැනීමට හැකිවෙයි. මෙය කාබුලිවාලා වැනි නිර්මාණයක්‌ සිහියට නගන්නකි. වෙළෙන්දා හා දැරිය අතර සම්බන්ධතාව මෙයට වඩා සියුම්ව ගොඩනැගුවේ නම් ගැඹුරු ජීවන දර්ශනයන් මතු කර ගැනීමට අවකාශ තිබූ බවක්‌ දැනේ. වෙනත් අවස්‌ථා විග්‍රහය නිසා මේ මානය රචකයාගෙන් ගිලිහේ. ඒ සීමාව තුළ වුවද පියකුගේ හදගැස්‌ම පිළිබඳ කිසියම් ශෝක ජනක හැඟêමක්‌ අප තුළ දනවන්නට රචකයා සමත්වෙයි. ඒ ඔහු සෝමදාසගේ චරිතය ද අධ්‍යාත්මය ද විග්‍රහයට භාවිත කරන සංවේදී බස නිසාය.
'අවමගුල් චාරිකාව' මේ සංග්‍රහයේ එන සාර්ථක කෙටිකතාවකි. එය තියුණු සමාජ දැක්‌මකින් යුක්‌තය. එමෙන්ම මනුෂ්‍ය ස්‌වභාවයන් පිළිබඳ සියුම් උපහාසයකින්ද හෙබියේයි. අත්දැකීම බැලූ බැල්මට අපූර්ව නොවේ. එහෙත් රචකයා එය ඉදිරිපත් කරන ස්‌වභාවය තුළ ඒ සුලභ බව යටපත්ව යයි. තම සගයකුගේ පියාගේ අවමඟුල් උත්සවයට සහභාගී වීමට යන මිතුරු සේවකයන් එහි ප්‍රධාන චරිත කොටගැනේ. රැකියාවෙන් හෙම්බත්ව සිටින පුද්ගලයන්ට දුර ගමනක්‌ යැමට ලැබෙන අවස්‌ථාව ඒකාකාරී ජීවිතයෙන් පලායැමට ලැබෙන මහඟු ප්‍රස්‌තාවකි. එය මංගල්‍යයක්‌ ද අවමංගල්‍යක්‌ද යන්න වැදගත් වන්නේ නැත. අවමංගල්‍ය උත්සවයකට යන මේ පිරිස ද අවස්‌ථාව පැහැර හරින්නේ නැත. මධුවිතෙන් ද රසවත් ආහාර පානයෙන් ද සන්තර්පණය වීමට, මුහුදේ ස්‌නානය කරමින් ගිම් නිවා ගැනීමට ඔවුන් පසුබට වන්නේ නැත. ගමනේ මුල් අරමුණ ඔවුන්ගේ මනසින් ගිලිහේ. මළ ගෙදරට යන විට එහි සියලු කටයුතු අවසන් ය. එයද එතරම් භාරදූර ලෙස ගැනීමට ඔවුන් පෙළඹෙන්නේ නැත. මෙහි උත්ප්‍රාසය වනුයේ මෙබඳු අවස්‌ථාවක්‌ ලැබුණේ නම් මළගෙදර ගෙහිමියා ද මේ කාර්යය සමග මෙලෙස ම හැසිරෙන බව අප දන්නා නිසා ය. මේ කෙටිකතාව සමාජ ජීවිතයෙන් හෙම්බත්ව සිටින මිනිසුන් දෙස සදය අනුකම්පාවෙන් බැලීමක්‌ වැන්න. මේ අප කවුරුත් සිරව සිටින පාශයයි. එයින් ස්‌වල්ප වේලාවකට හෝ අත්මිදෙන්නට අසතුටු වන්නේ කවුරුන් ද? පුද්ගල අත්දැකීමක්‌ පොදු අත්දැකීමක්‌ බවට පරිවර්තනය වන්නේ ඒ ආකාරයටයි. සියුම් උපහාසාත්මක දැක්‌මකින් ද යුක්‌තව වර්තමානය විවරණය කළ ද මෙහි එක්‌ දුබලතාවක්‌ වන්නේ බාහිර විග්‍රහ නිසා කේන්ද්‍රීය අත්දැකීම මදක්‌ යටපත්ව යාමයි. නිදසුනක්‌ දක්‌වතොත් මෙහි ප්‍රධාන චරිතය සුමින්ද ය. එහෙත් මේ කතාව අවසන් වන්නේ විල්සන් කේන්ද්‍රීය චරිතය බවට පත් කරමිනි. මේ විසුරුණු බව නොවන්නට අවමගුල් චාරිකාව කෙටි කතාවේ ගුණය තවත් වැඩිවනු නිසැකය.
'දෙදෙනාම දියණියෝ' කෙටිකතාවටද විෂය වනුයේ ජීවිතය පිළිබඳ අනුවේදනීය අත්දැකීමකි. දරුවන් නැති සොවින් පෙළෙන යුවළක්‌ දරුවකු හදා ගැනීමට ගත් විට ඔවුන්ට ද දරුවකු ලැබේ. එහෙත් ඔවුන්ගේ දරුවා රෝගීව මියයාමත් සමග හදාගත් දරුවාද අහිමි වීමේ බිය ඔවුන්ට ඇතිවේ. මේ තේමාව අපූරුය. ජීවිතය පිළිබඳ අනුවේදනීය අනුභූතීන් උත්පාදනයට සමත් ය. එහෙත් රචකයා අපේක්‍ෂා කළ කම්පනය අප තුළ ඇති නොවේ. එයට එක්‌ හේතුවක්‌ වන්නේ උචිතානුචිත බව නොසලකා සියලුම චරිත එක්‌ ලෙසින් විග්‍රහයට යොමු වීමයි. දෙවනුව තිලක්‌ගේ හා පූර්ණිමාගේ ප්‍රේම ජීවිතය පිළිබඳ තොරතුරු වර්ණනා කේන්ද්‍රීය අත්දැකීමට අදාළ නොවීමයි. රචකයා කතා රසය පවත්වා ගනී. එහෙත් අත්දැකීමේ සියුම් බව සිඳ ගනී.
මේ කෙටිකතා සංග්‍රහයේ හොඳම නිර්මාණය ලෙස මා අගයන්නේ පුංචි කුසුමලතා කතාවයි. එය රචකයා 1975 ලියුවක්‌ බව සඳහන් වේ. මේ නිර්මාණය හයිකු කවියක්‌ වැන්න. අත්දැකීම හා ඉන් නිපන් සංවේදී කම්පනය, උපයුක්‌ත බස්‌වහර හා ඉන් කේන්ද්‍රීය අත්දැකීමට හිමිවන අර්ථ ප්‍රකාශනය ඉහළ තලයක පවතී. එක්‌ අනුචිත වර්ණාවක්‌ නොව අනුචිත වදනකුදු දැකිය නොහේ. ජීවිතය ගැට ගසා ගැනීමේ ප්‍රයත්නය නිසාම ජීවිතය අහිමි කර ගන්නා සෝමදාස, කටුක දුක්‌ අනුභව කරන සෝමාවතී, රෝගී දැරිය අපගේම ළබැඳියන් බවට පත්වෙයි. අනපේක්‌ෂිත අයුරින් සිදුවන සෝමදාසගේ මරණය අපගේ ආශ්වාසය මොහොතකට නතර කරවයි. ඉන්පසු කුමක්‌ සිදුවේද? මෙය අපට දැරිය නොහැකියි. රචකයා මේ හාස්‌කම කරන්නේ කෙටිකතාවේ ආකෘතික හැඩය බුහුටි ආකාරයෙන් භාවිත කිරීම මගිනි. චරිත හසුරු වන ආකාරය, බස භාවිතය මගින් මතු කෙරෙන සංඥාර්ථ විසින් මේ ඉහළ තලයකට පිවිසේ. බුද්ධි විසින් වගා කර ගත යුතුව තිබූ ගුණ මේවායි. වර්තමානය වන විට ඔහු වෙනස්‌ ආකෘතියකට පිවිසීමෙන් කෙටිකතාකරුවකු ලෙස අත්කර ගත හැකිව තිබූ කීර්තිය යටපත් වූයේ යෑයි කීම අසාධාරණ නොවෙතැයි සිතමි.
'එය එසේ සිදුවිය කෙටිකතාව' ප්‍රේමලාල් මූලික කරගත්ත ද එය ද උත්තම පුරුෂ දෘෂ්ටිකෝණය ප්‍රධාන කොටගත් නිර්මාණයක්‌ නොවේ. මෙය බුද්ධිගේ කෙටිකතාවල නිරන්තරයෙන් දැකිය හැකි ලක්‍ෂණයකි. එහෙත් සමහර කෙටි කතා ඉල්ලා සිටින්නේ උත්තම පුරුෂ දෘෂ්ටි කෝණයයි. 'එය එසේ සිදුවිය' එබඳු කෙටි කතාවකි. එසේ වූයේ නම් අත්දැකීම වඩා සංවේදීවීමට අවකාශ තිබිණි. මේ කෙටිකතාව අතිශයින් පුද්ගල ස්‌වභාවයක්‌ හිමිකර ගනී. මෙහිදී එය දෝෂයක්‌ නොවනුයේ අත්දැකීමට හානිකර නොවන නිසයි. මීයන්ට තැබූ විෂ බෙහෙත් කා දැමූ සුරතල් බල්ලා මියයාම මෙහි වස්‌තු බීජයයි. අත්දැකීම සියුම් කම්පනයක්‌ ඇති වන ආකාරයෙන් විකාශය නොවූවද උපයුක්‌ත බස්‌ වහර රසවත්ය. එහෙයින් කතා රසය මෙහි දි මූලික ගුණය බවට පත්වේ. සුරතල් බල්ලා අහිමි වීම පිළිබඳ දැරියගේ ශෝකයට මූලිaකත්වය ලැබුණේ නම් වඩා සංවේදී අත්දැකීමක්‌ බවට පත්වීමට අවකාශ තිබිණි.
'ටෙලි නිළිය' වර්තමාන කලා ලෝකය පිළිබඳ රචකයාගේ අත්දැකීම් මෙන්ම ගවේෂණශීලී දැක්‌ම ද ප්‍රකට කරයි. එහි ප්‍රථම භාගය ඉතා සාරවත්ය. චරිත හඳුන්වා දෙන ස්‌වභාවය අගනේය. චාරු නිසංසලා, µSලීෂියා ආන්ටි, පුෂ්පමාලා, හරේන්ද්‍ර ප්‍රධාන චරිතවල හැසිරීම් රටාවන්, චෛතසිකයන් මැනවින් ඉස්‌මතු වේ. වර්තමානයේ රූප මාධ්‍යයට පිවිසෙන තරුණ තරුණියන් මුහුණ දෙන ව්‍යසනය පිළිබඳ සියුම් කම්පනයක්‌ද ඉන් ගම්‍ය වේ. කෙටි කතාව මේ මුලික හැඩතලවලින් පිටතට පනින්නේ අවසන් අදියරේය. චාරු හරේන්ද්‍රට නතුවීම, සහාය අධ්‍යක්‍ෂකට නතුවීම ක්‌ෂණික වූවද අභව්‍ය නොවේ. එය කෙටි කතාවේ ස්‌වභාවය විසින්ම ඉල්ලා සිටින සිදුවීම් ය. එහෙත් හරේන්ද්‍ර ලියුකේමියා රෝගියකු බවට පත්වීම, චාරු විවාහ කරගැනීමට සතුටු වීම ආකස්‌මිකව, බලයෙන් එබ්බවූ සිදුවීම් බවට පත්වේ. මෙහෙයින් චාරු මුහුණ දෙන ගැටලුවේ මානුෂික හා සමාජමය ස්‌වභාවය යටපත් වේ. ඉන් ගම්‍ය වනුයේ නවකතාවකට උචිත චරිත හා සිදුවීම් කෙටිකතාවකට බලයෙන් එබ්බවූ ආකාරයකි. එසේ නොවන්නට ටෙලි නිළිය මේ සංග්‍රහයේ වඩාත් සාර්ථකම නිර්මාණයක්‌ වනු නිසැකය.
'ජීවිතේ සුන්දරයි' පෞද්ගලික අත්දැකීමක්‌ මොහොතින් පොදු අනුභූතියක්‌ බවට පත්වන විරල අවස්‌ථාවකි. මෙය චරිතය මරා දමමින් රචකයා ඉස්‌මතු වන අවස්‌ථා ද තිබෙන නිර්මාණයකි. එහෙත් ඉන් කෙටිකතාවකට අවැඩක්‌ සිදු වී නැත්තේ ය. වියපත් යුවළකගේ ප්‍රේමය පිළිබඳ තේමාව තුළ කිසියම් සමාජමය දැක්‌මක්‌ ද ගැබ්වෙයි. සමාජය මෙවැනි සම්බන්ධතාවන් අවලෝකනය කරන්නේ කෙසේද? විවාහ වන වයසේ දියණියක සිටින පියෙක්‌, යෞවනය ඉක්‌ම වූ අවිවාහක ස්‌ත්‍රියක්‌ වෙත සමාජ ඇස යහපත් වන්නේ නැත. මේ සමාජ ආකල්පයන්ට ඉඳුරා නතුවන පුද්ගලයන්ට ජීවිතයේ සතුට, සැනසුම දුරස්‌ය. එහෙත් ඒ සීමාවන් අතික්‍රමණය කළ හැක්‌කේ කීදෙනෙකුට ද? එබඳු චිත්ත ධෛර්යක්‌ වඩවාගත හැක්‌කේද? එහෙත් රචකයා අපට කියනුයේ මේ ද මිනිසුන් බවය. මිනිස්‌ හැසිරීම්වලට වයස බාධකයක්‌ නොවේ. ඔවුන්ටද සෙනෙහස, මිත්‍රත්වය අවශ්‍යයි. මේ චරිතවල හැසිරීම් රටාවන් කෙටිකතාව විසින් ඉල්ලනු ලබන සීමාවන් ඉක්‌මවන අවස්‌ථාවන් තිබුණ ද එයින් කෙටි කතාවේ මුඛය අරමුණට හා හැඩයට එතරම් හානියක්‌ වී නැත. ජීවිතය පිළිබඳ සියුම් කාංසාජනක හැඟêම් ජනනය කරන නිර්මාණයකි. උපයුක්‌ත බස ද අත්දැකීම හා අවියෝජනීයව බැඳී පවතී.
බුද්ධිගේ කෙටි කතා ජීවිතය දෙස විවිධ මානවලින් නිරීක්‌ෂණය කරන්නට දරන ප්‍රයත්න සේ හඳුනාගැනුම අසීරු නොවේ. ඉඳහිට නිෂේධනීය ලක්ෂණ නිසා කේන්ද්‍රීය අත්දැකීම ලුහුවූවද සමස්‌තයක්‌ ලෙස බුද්ධි කෙටිකතාව විෂය යෙහිලා දක්‌වන කුසලතා අගනේය. ජීවිතය හා සමාජ හැඩතල කෙරේ ඔහුගේ තියුණු දැක්‌ම පමණක්‌ නොව මනුෂ්‍ය ස්‌වභාවය අරභයා ඔහුගේ දයාබර බවද මේ කෙටි කතාවල ප්‍රමුඛ ලක්ෂණ සේ හඳුනාගැනුම අසීරු නොවේ. කෙටිකතාවේ ආකෘතික පක්‍ෂය පිළිබඳ ද ඔහුගේ දැනුම, අවබෝධය ප්‍රමාණවත්ය. 'පුංචි කුසුමලතා' මනා නිදසුනකි. මෙහෙයින් ඉදිරියේ දී මෙයට වඩා ප්‍රබල ආදර්ශී කෙටි කතා ආස්‌වාදනයට අපට අවස්‌ථාව ලැබෙනු ඇත.
IMF Mission Concludes Visit to Sri Lanka Update
-
The International Monetary Fund (IMF) mission recently ended its visit to
Sri Lanka. This was...
10 months ago
0 comments:
Post a Comment