‘මහ සමයම’ කලාවත් ප්‍රේක්ෂකයනුත් බේරා ගැනීමේ උත්සාහයක්
මහාචාර්ය ආරියරත්න ඇතුගල
මහාචාර්ය ආරියරත්න ඇතුගලයන් මෙරට මාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේත්, කලා ක්ෂේත්‍රයේත් විවිධ භූමිකා රාශියකින් අපට හමුවන ප්‍රතිභාපූර්ණ කලාකරුවෙක්. ප්‍රවීණයෙක්.
විශ්ව විද්‍යාල මහාචාර්යවරයකු, ටෙලිනාට්‍ය පිටපත් රචකයකු, ටෙලිනාට්‍ය අධ්‍යක්ෂවරයකු මෙන්ම මෙරට ජාතික රූපවාහිනී සභාපතිවරයා ලෙස කටයුතු කර, වත්මන් රජයේ ප්‍රවෘත්ති අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් වරයා ලෙසින් කටයුතු කරයි.
ශ්‍රී ලාංකේය යාතුකර්ම වල එන මහසෝන් සමයම ඇසුරෙන් ඔහු ‘මහ සමයම’ නම් අති දැවැන්ත නිර්මාණය හරහා වේදිකා නාට්‍ය අධ්‍යක්ෂවරයකු ලෙසින් දොරට වඩින්නට සූදානමින් සිටී. ලබන ..... වැනිදා කොළඹ නෙළුම් පොකුණ මහින්ද රාජපක්ෂ රඟහලේ දී කලඑළි දක්වන ‘මහ සමයම’ පිළිබඳ එතුමන් සමඟ කළ සංවාදයයි මේ.
මෙය ඔබගේ පළමු වේදිකා නාට්‍ය ප්‍රයත්නය නේද?
සැබැවින්ම. අපේ බොහෝ ප්‍රවීණ කලාකරුවන්, නිර්මාණ කරුවන් වේදිකාවෙන් ආරම්භ කරල අනෙකුත් අංශවලට යොමු වීමක් තමයි කරල තියෙන්නෙ. මගෙ පැත්තෙන් ගත්තම මම ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධ පැත්තට ගමන් කරනවා.
නමුත් මගේ කලාවේ ආරම්භය ගත්තම පාසල් වේදිකාව මගෙත් ආරම්භය කියන්න පුළුවන්. ඒ වගේම විශ්ව විද්‍යාලයේ වේදිකා නාට්‍ය සම්බන්ධ යම් යම් දේවල්, ලංකාවේ ප්‍රවීණයන්ගේ වැඩ කටයුතුවලට, සාකච්ඡාවලට මම සම්බන්ධ වෙලා තියෙනවා.
වෙනස තියෙන්නේ මම නාට්යයක් නොකරපු එකයි.
ඇයි මෙවැනි දෙයකින්ම ආරම්භ කරන්නට හිතුවේ.
ශක්තිමත්ම කලා මාධ්‍යය වන්නේ වේදිකාව. මේ මොහොතේ මේ රටේ වේදිකාවේ නව ප්‍රබෝධයක් තිබිය යුතුයි කියන අදහසින් මම ඉන්නෙ.
ඒ වගේම මගේ ප්‍රස්තුතය වඩාත් වේදිකාවට ගැළපෙනවා. ඒ කියන්නෙ අභිචාර, යාතු කර්ම වේදිකාවට සම්බන්ධ කාරණාවක් නිසා ප්‍රස්තුතය වේදිකාවට ගැළපීම, දියුණු වේදිකාවක් අපට හිමිවීම යන කාරණා මේ තුළ තිබෙනවා. අනෙත් කරුණ අපේ පැරැණි යාතුකර්මවල විශ්වීය ලක්ෂණ තිබෙනවා. මේවා අවතක්සේරු කරන එක ප්රතික්ෂේප කිරීමක් තමයි මම කරන්නෙ.
මෙය වර්තමාන කාලයට ගැළපෙන්නේ කොහොම ද?
මහසෝන් සමයමට පාවිච්චි කරන පසුතල, නිර්මාණ, රංග විලාසය වෙස් මුහුණු ආදිය ඉතාම නවීනයි. පශ්චාත් නූතන ගැමි කලාවේ කිසියම් අවදියක තමයි මහසෝනා වැනි චරිත, වෙස් මුහුණු වැනි නිෂ්පාදන ඇතිවන්නෙ.
ඒවා නවීනයි කියන එකේ තේරුම තමයි මහසෝනා යකෙක් වුණත් තියෙන්නෙ වලස් ඔළුවක්. ඒකත් තියෙන්නෙ කෙළින් නෙමෙයි කැරකිලා. අද අප අතරත් තියෙන්නෙ ඔහොමම තමයි. අනෙක් පැත්තට යන අසම්මත දේවල්. මහසෝනා ඉන්නෙ ඌරෙක්ගෙ පිටේ නැගල අලියෙක් අතේ තියාගෙන. මෙය කොයි තරම් නවීන ද? අපි මේවා ගැමි දේවල් කියල ප්රතික්ෂේප කිරීම එතරම් හොඳ දෙයක් නෙමෙයි.
මෙය නිර්මාණය වන්නේ නෙළුම් පොකුණ වේදිකාවට ගැළපෙන්නට ද?
මේ ලෝකයේ මහා සම්ප්‍රදාය හැදිලා තියෙන්නෙ දියුණු වේදිකා අංගත් එක්ක. රංග කාර්යයේ දී වේදිකාව වෙන් කරන්න බෑ. ඒ කියන්නෙ අන්තර්ගතයෙන් ආකෘතිය වෙන් කරන්න බෑ. මේ සමස්තයම එකක්. අනිත් කාරණය තමයි අපි පුරුදු වෙලා තිබෙන නාට්‍යවල ප්‍රමිතීන් නිවැරැදියි කියන්නත් බැහැ. ‘මහ සමයම’ දැවැන්ත නිෂ්පාදනයක් වන නිසාත්, බැලේ, ඔපෙරා වල අභාසය සමඟ ලාංකේය රංග සම්ප්‍රදායන්ගේ අභාසය ලබන නිසා නෙළුම් පොකුණ වේදිකාව වැදගත් වනවා.
ලොකු නිර්මාණාත්මක කැන්වස් එකක් හදන්න ඊට ප්රමාණවත් වේදිකාවක් තිබිය යුතුයි.
මෙවැනි නිර්මාණයකින් ඔබ බලාපොරොත්තු වන්නේ කුමන අරමුණක් ද?
අරමුණු කීපයක්ම තිබෙනවා. අපේ ජන සංස්කෘතියේ ඇති මෙවැනි දුර්ලභ දෑ මතු පරපුර වෙනුවෙන් සංරක්ෂණය කිරීම ඉන් එකක්. මේ නිර්මාණය මට දිගින් දිගටම කරගෙන යන්න බැරි වේවි. ඒත් මම ගත්ත මේ පියවර ඊට හොඳ ආරම්භයක් වේවි. උදාහරණයකට ගත්තොත් සරච්චන්ද්‍රයන්ගෙ ‘මනමෙ’ නාට්‍යයේ පවා මුල් කෘතිය නෙමෙයි අද දකින්න තියෙන්නෙ. එය කාලීනව වෙනස් වෙලා. ‘මහ සමයම’ නිර්මාණයත් එහෙමයි. නෙළුම් පොකුණ වගේ තැනක සංවිධාන ව්‍යුහයක් හැදුණොත් පවත්වාගෙන යන්න පුළුවන් වේවි. මේ කාර්යය මට පෞද්ගලිකවම නැතිනම් තනිවම කරන්න බෑ. ඊට විවිධ අයගේ සහාය අවශ්‍යයි. වෙනත් නිර්මාණ පාර්ශවයන්ගේ මැදහත් වීම අවශ්‍යයි.
‘මහ සමයම’ නිර්මාණයේ ඇති දැවැන්ත බව ගැන සඳහන් කළොත්.
එදා අපේ ගම් ප්‍රදේශවල එළිවෙනතුරු මහසෝන් සමයම නැටුවේ ගමම එකතු වෙලා. එය හරි විශාල පිරිසක් දායකත්වය දුන්නු රැයක් පහන් වෙන තුරා කළ දෙයක්. දැන් සමාජයේ මේ දැවැන්ත බව නෑ.
මම කළේ අපේ සංස්කෘතියේ තිබුණු මේ දේවල් උකහා ගෙන ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතිය හඳුනාගෙන, පවතින නාට්‍ය කලාව හඳුනාගෙන ඉදිරි ගමනක් පිළිබඳව හිතීමයි. කෙනෙක් මෙය වැරැදි විදිහට හිතන්නත් පුළුවන්. ඒත් මම කරල තියෙන්නෙ කලාව සහ පේ‍්‍රක්ෂාගාරය බේරා ගන්න උත්සාහයක්.
මෙහි ප්‍රවීණ නළු නිළියන් විශාල ගණනක් ඉන්නවා. පසුතල අති විශාලයි. රංගන පිරිස 150 ක් පමණ වනවා. මාස 6 ක පමණ පුහුණු කාලයක් සහ විශාල වියදමක් දරලා කරන නිසා නිර්මාණය දැවැන්තයි.
ඒ වගේම මෙය විශාල අභියෝගයක් ද වනවා. රටකට මෙවැනි නිර්මාණ කාර්යයන් තිබිය යුතුයි. මොකද ලෝකය ගමන් කරන්නේ වේදිකාවේ දැවැන්ත නිෂ්පාදන සමඟ නිසා.
මීට දායක වන නිර්මාණ ශිල්පීන් ගැනත් සඳහන් කළොත්.
ඇත්තෙන්ම මීට දායක වෙලා ඉන්නෙ නිර්මාණ පිපාසාවෙන් ඉන්න පිරිසක්. සෑම දෙනෙක්ම පාහේ ඉතාමත් කැමැත්තෙන් මීට දායක වෙනවා අපේ දේවල් තාක්ෂණය සමඟ මුසු කරල ලෝකයේ ඉදිරියට යා යුතුයි කියන මතය සමඟ.
ජැක්සන් ඇන්තනී, ශි්රයන්ත මෙන්ඩිස් නිශ්ශංක දිද්දෙණිය වැන්නන් නිර්මාණ පිපාසාවෙන් ඉන්න ප්‍රවීණයන්. ඔවුන් ඔවුන්ගේ අත්දැකීම් තුළින් මීට මැදිහත් වෙනවා. චන්න විජේවර්ධන සහ ඔහුගේ නර්තන කණ්ඩායම නර්තන අංශයෙන් දායකත්වය දෙනවා. රවිබන්දු විද්‍යාපති කියන්නෙ පරම්පරා ගත දැනුම තිබෙන ශිල්පියෙක්. ඔහුත් මීට දායකත්වය දෙනවා. ඒ වගේම ත්‍රිවිධ හමුදාවේ සංස්කෘතික අංශ, සංස්කෘතික අමාත්‍යාංශය, තරුණ සේවා සභාව වැනි ආයතනත් මීට සහාය දෙනවා.
මේ සෑම කලාකරුවකුගේම අදහස තමයි ඔවුන්ට අතපසු වුණු නිර්මාණ කාර්යයක් මා කරනවා කියන එක. එය මට විශාල ධෛර්යයක්.
එහිත් රංගවේදය ගැනත් සඳහන් කරමු.
එහි තේරුම අපි ප්රතික්ෂේප කරන දේට වටිනාකමක් දෙනවා කියන එකයි. මෙරට දේ කෙරෙහි විශ්වීය මානයකින් බැලීම ලෙසත් හඳුන්වන්න පුළුවන්. අපේ රටේ තිබෙන බොහෝ වටිනා, බොහෝ දේ මේ වන විට හුදෙකලා කරල විනාශ කරල තිබෙනවා. තවමත් විනාශ වෙමින් පවතිනවා. උඩරට, සබරගමු, පහතරට නර්තන අංග, චිත්‍ර ඇඳීම, ඇඹීම මේ හැම කලාවක්ම පාහේ එලෙස විනාශ වෙමින් යනවා.
මම මෙයින් කරන්නේ මේවා විශ්වීය ගුණයක් එකතු කරල විශ්වීය තලයකට ගෙන ඒම. මේ නිර්මාණ ප්‍රතිභාවන්ට ලොල් වන්නේ නැතුව, තදින් බැඳිල අපේ දෙයක් පමණයි කියල බැදෙන්නෙ නැතුව විශ්වීය ගනුදෙනුවක් කිරීම. විශේෂයෙන් නාට්‍ය ව්‍යවහාරයේ තිබෙන අන්තර් සංස්කෘතික වශයෙන් වැදගත් සංකල්පයක්.
ඔබ මුලින්ම නිර්මාණයක් කරන්නෙ පුංචි තිරයට. ඒත් මේ වන විට ඔබ ඒ පැත්තෙන් නිහඬයි.
මේ වන විට ටෙලි නාට්‍ය නිර්මාණ ක්ෂේත්‍රය දූෂිත වෙලා. එය නිශ්චල හොඳ නිර්මාණ නොවන කර්මාන්තයක් බවට පත් වෙලා. මේවා සමඟ පොර බදන්න මට වුවමනාවක් නෑ. මම දන්නා තරමින් මෙය ප්රධාන පෙළේ නිර්මාණ බිහිකළ සියලුම දෙනාට පාහේ ඇතිවෙලා තියෙන තත්ත්වයක්.
එහෙම කලකිරෙන ඔබ නාට්‍ය ක්ෂේත්රයේ අලුත් ගමනක් අරඹනවා.
මම රාජකාරිමය වශයෙන් මාධ්‍යයට සම්බන්ධ නිලධාරියෙක්. ඒ තුළ මට මෙය අදාළ නොවන්න පුළුවන්. ඒත් පුරවැසියෙක් ලෙස විශාල මානසික ව්‍යාකූලත්වයක් මට තිබෙනවා. නූතන මාධ්‍ය කලාවේත්, සමස්ත කලාවේත් ගමන්මඟ පිළිබඳව. ඒ සමඟම මේ සමාජය ලොකු සංස්කෘතික සහනයක් ලොකු පරිවර්තනයක් ඉල්ලා සිටින බව මට පෙනුණා. ඒ නිසා බලා ඉන්නෙ නැතුව කාටවත් ඇඟිල්ල දිගු කරන්නෙ නැතුව මමම පටන් ගන්න ඕනෙ කියල මම හිතුවා. එහි ප්‍රතිඵලය තමයි මේ.
ඉඳුනිල් වීරරත්න
silumina
මේ දවස්වල මම දිගටම රැඳී සිටින්නේ වේදිකාවේයි. ඒ ‘ගුටි කෑමට නියමිතයි’ වේදිකා නාට්‍යයත් සමඟයි. මේ නිසා ‘ගුටිකෑමට නියමිතයි’ වේදිකා නාට්‍යය සමඟ මම මේ දවස්වල රට වටේම යනවා. ඊට අමතරව ප්‍රියන්ත කළුආරච්චිගේ අලුත් චිත්‍රපටයකත් රඟපානවා. ඒ වගේම රෙජිනෝල්ඩ් ජයමාන්නගේ ටෙලි නාට්‍යයකත් රූගත කිරීම් ආරම්භ කළා. රාජිතගේ ළඟදීම පැවැත්වෙන නාට්‍ය උළෙලක පුහුණුවීම් ආදී සියල්ලම ආරම්භ කර ඇති නිසා තරමක් කාර්යබහුල ජීවිතයක් තමයි මම ගත කරන්නේ. ඒ කාර්යබහුල බව තවත් වැඩි වෙන්නේ ළඟදීම මම අධ්‍යක්ෂණය කරන වේදිකා නාට්‍යය නිසයි. එහි මූලික කටයුතු ආරම්භ කරලා අවසන් නිසා ළඟදීම පුහුණුවීම් පටන් ගන්නත් නියමිතයි.
මේ සතියේ අලුත් අවුරුද්ද නිසා ගමේ නෑදෑ හිත මිතුරන් සමඟ ගත කරන්නත් කාලය වෙන් කෙරෙනවා. ලබන විසි වෙනිදා අලුත් වේදිකා නාට්‍යය වන ‘මල් වඩම් අ(න)වශ්‍යයි’ වේදිකා නාට්‍යයේ රිහසල් පටන් ගන්න සූදානම් කරලා තියෙනවා.
රටකට මෙවැනි උලෙළක් ඉතාම වැදගත්. මොකද රටේ සංවර්ධනය මනින සාධක අතර සංස්කෘතිමය දායකත්වය එහි පැවැත්ම සහ වර්ධනය ඉතා ම ප්‍රබල ලෙස නැඟී හිඳිනවා.
ගිය අවුරුද්දෙත් මේ උලෙළට මං එක නාට්යයක් (කූඩුවෙලා) කළා. ඒක දැකලා තමයි මේ අවුරුද්දෙ ඉන්දියාවෙන් අපිට ආරාධනයක් ලැබුණේ ඇවිත් පූනේ විශ්වවිද්‍යාල සිසුන් සමඟ නාට්යයක් කරන්න කියලා.
දේශීය "යාතුකර්මයන්" තුළ විශ්වීය නාට්‍ය ධර්මතා පවතින බව නොරහසකි. ගී්රක නාට්‍යයන්ට රංග භූමියක් තිබූ නමුදු යාතුකර්මයට රංග භූමියක් නොතිබිණි ඒ හේතුවෙන්ම මෙරට යාතුකර්මය සිදු කරන භුමි ප්‍රදේශයම රංග භූමියක් ලෙස සැලකිණි. එම රංගභූමිය විශ්ව ආකෘතියට පසු නොවුණු හෙයින්ම ගැමි යාතුකර්ම ලෙසින්ම පැවැතිණි.
පැරැණි යාතුකර්ම, නූතන නාට්‍ය කලාවට වැදගත් වන බව "වික්‌ටර් ටර්නර්" නමැති මානව විද්‍යාඥයා පවසනවා. මෙය මහ සමයම හරහා යථාර්ථයක්‌ බවට ගන්නා වෑයමක්‌ ද මේ...?
"මහ සමයම" නාට්‍යයේ තේමාව මොකක්ද?
සරත් කුලාංග... වේදිකාවේ සැරිසරන තිස්‌ හත්වැනි වසර... ඔහු මේ දක්වා රඟපා ඇති වේදිකා නාට්‍ය ගණන ටෙලිනාට්‍යය සංඛ්‍යාව, චිත්‍රපට ප්‍රමාණය,.. සියල්ලේ එකතුව පනහකට වැඩියි. යෙර්මා, ජසයා ලෙන්චිනා, මධුර ජවනිකා, නරිබෑණා, කපුවා කපෝති, මහාසාර, වේදිකා නාට්‍ය කීපයක්, තාරාදේවි, දූදරුවෝ, සෙනෙහෙවන්තයෝ, නෑදැයෝ ටෙලිනාට්‍ය අතරින් කීපයක් ගුරුගෙදර, සරෝජා, බවදුක.... චිත්‍රපට අතරින් තුනක් පමණයි. වේදිකා නාට්‍ය, ටෙලිනාට්‍ය අධ්‍යක්‍ෂණයෙන්ද, සංගීත නිර්මාණයෙන්ද පසුගිය වසර තිස්‌හත පුරා කළ මෙහෙවර අගයමින් කුලාංග වෙනුවෙන් "මුතුවැලක්‌ සේ" ප්‍රසංගය ඉදිරිපත් කෙරේ.
පානදුරේ තිබෙනවා මිත්‍රොaදය නමින් වෘත්තිකයන්ගේ සංගමයක්‌. විශ්‍රාමික විදුහල්පතිවරුද, උපදිසාපතිවරුද, පරිපාලන ක්ෂේත්රයේ ඉහළ අය ඇතුළු ප්‍රභූවරුන් විසි දෙනෙක් පමණ මේ මිත්‍රොaදය සංගමය පවත්වාගෙන යනවා. මේ වසරේදී සංගමයට වසර දහයක්‌ පිරෙන නිසා පානදුරෙන් බිහිවූ කලාකරුවකුට උපහාර පිදීමට තීරණය කර තිබෙනවා. ඒ සඳහා තෝරා ගත්තේ මාව. මමත් කැමැති වුණා ප්‍රසංගයක්‌a පවත්වන්න... ඉන් ලැබෙන ආදායමින් ළමුන්ට ශිෂ්‍යත්ව අරමුදලක්‌ හදන්න මම යෝජනා කළා.
මහසොහොන් සමයමෙහි සමයම් යාම තුනකි. හැන්දෑ සමයම, මහ සමයම හා අලූයම් සමයම වශයෙන් එය හැඳින්වේ. මහසමයම මධ්‍යම රාති‍්‍රයේ නටයි.
- ප්‍රවීණ නාට්‍යවේදී රන්ජිත් ධර්මකීර්ති
‘රංගනයටම උපන් හපන්කම් ඇති දරුවෙක්’ දුලාජ් පුතාගේ හපන්කම් දැක්ක බොහොම දෙනෙක් කිව්වා. ඒ කිව්ව කාරණය හැබෑ කරමින් දුලාජ් චාමර හසලංකට මෙවර රාජ්‍ය ළමා නාට්‍ය උළෙලේදී හොඳම සහාය නළුවාට හිමි සම්මානය හිමි වුණා.
